کلید مینیاتوری

کلید مینیاتوری چیست؟

کلید مینیاتوری یک نوع فیوز الکتریکی است که برای حفاظت از مدار در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه استفاده می‌شود. این نوع فیوزها به دلیل ابعاد کوچکتر خود نسبت به دیگر کلیدهای اتوماتیک، به نام “مینیاتوری” شناخته می‌شوند.

فیوزهای مینیاتوری با نام اختصاری MCB (Miniature Circuit Breaker) معمولاً دارای بدنه‌ای کوچک و استوانه‌ای با طول کم و قطر باریک هستند. این کلیدها در طیف وسیعی از جریان نامی از 1 تا 125 آمپر و جریان قطع تا 10 کیلو آمپر تولید می‌شوند.

کلیدهای مینیاتوری به دلیل اتوماتیک بودن، کوچک بودن، قیمت مناسب و عمر مفید طولانی از کلیدهای بسیار پر کاربرد در صنعت برق هستند که معمولا در همه‌ی تابلوهای برق صنعتی و مسکونی‌ دیده می‌شوند.

خرید کلید مینیاتوری

این مطلب می‌تواند راهنمای خوبی در انتخاب کلید مینیاتوری مناسب باشد، زیرا شما با انواع تیپ‌ها، مزایا و معایب و دیگر مسائل کلیدهای مینیاتوری آشنا می‌شوید. اگر به راهنمایی بیشتری برای خرید کلید مینیاتوری نیاز دارید، می‌توانید با ما تماس بگیرید، کارشناسان دامون مشتافانه پاسخگوی شما هستند.

طریقه عملکرد کلید مینیاتوری

در کلید MCB دو نوع حفاظت وجود دارد، (حفاظت در برابر اضافه بار) و (حفاظت در برابر اتصال کوتاه)

در همه‌ی کلیدهای مینیاتوری یک بی‌متال وجود دارد که متشکل از دو فلز با ضریب انبساط متفاوت‌اند. وقتی جریان‌های شدید و بالاتر از ظرفیت کلید از آن عبور می‌کنند، دمای این دو فلز بالا رفته و به دلیل ضریب انبساط متفاوت نسبت به یکدیگر خم می‌شوند. این خم شدگی باعث آزاد شدن قفل مکانیکی و باز شدن کنتاکت‌ها می‌شود. در نتیجه، کلید مینیاتوری خاموش شده و مدار در برابر اضافه بار محافظت می‌شود.

حفاظت در برابر اتصال کوتاه توسط یک سیم‌ پیچ انجام می‌شود. همانطور که می‌دانید در زمان اتصال کوتاه، در کمتر از یک ثانیه، جریان ممکن است تا هزار برابر افزایش پیدا ‌کند. در نتیجه‌ی این افزایش جریان، میدان مغناطیسی بسیار قوی‌ای اطراف سیم پیچ تشکیل می‌شود. این میدان مغناطیسی می‌تواند باعث جابجایی پیستون مرتبط با سیم‌پیچ ‌شود. پیستون به اهرم تریپ ضربه زده و باعث باز شدن فوری کنتاکت های کلید می‌شود. در نتیجه‌ی این عملیات، کلید خاموش می‌شود.

گفتنی‌ست که اهرم قطع و وصل کلید با دست کار می کند. به این معنی که وقتی MCB قطع می‌شود، برای راه‌اندازی مجدد آن باید اهرم را مجدد روی ON قرار داد.

جرقه الکتریکی در کلید مینیاتوری چگونه مهار می‌شود؟

در بیشتر کلیدهای مینیاتوری، یک بخش برای مهار جرقه وجود دارد. این بخش از صفحات فلزی موازی باهم تشکیل شده است. جرقه‌ی ایجاد شده در بین این صفحات تقسیم شده و تلف می‌شود. جرقه گیر یکی از بخش‌های مهم کلیدهای مینیاتوری است که درجه‌ی حفاظتی آن را بالا می‌برد.

کلید مینیاتوری چه کاربردهایی دارد؟

کلید مینیاتوری به عنوان یک کلید محافظتی در بسیاری از تابلوهای تک فاز و سه فاز مسکونی و صنعتی به عنوان یک قطعه مهم استفاده می‌شود. از کاربردهای پرتکرار آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تابلوهای برق خانگی
• سیستم‌های گرمایشی
• سیستم‌های روشنایی
• حفاظت از موتورهای الکتریکی
• محافظت از ترانسفورماتورهای الکتریکی
• حفاظت از مدارهای الکتریکی در صنایع مختلف

انواع کلیدهای مینیاتوری

در زمینه کلیدهای مدار مینیاتوری (MCB)، اصطلاحات تیپ A، B، C، D، K و Z به سطوح مختلف حفاظت ارائه شده توسط کلید اشاره دارند. در ادامه هر یکی از انواع فیوزهای مینیاتوری را بررسی می‌کنیم.

کلید مینیاتوری تیپ A

MCBهای تیپ A برای محافظت در برابر جریان بیش از حد طراحی شده‌اند. آن‌ها در مدارهایی که حداکثر جریان، قابل پیش‌بینی و نسبتاً ثابت است، استفاده می‌شوند. مانند سیستم‌های روشنایی

تیپ B (تندکار)

MCBهای تیپ B یا تندکار برای محافظت از مدار در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه طراحی شده‌اند. این کلیدها در زمانی که جریان لحظه‌ای مدار به 3 تا 5 برابر جریان نامی برسد، به سرعت قطع می‌شوند. به همین جهت برای مدارهای موتوری مناسب نیستند. اما برای مصارف خانگی، روشنایی و لوازم الکترونیکی مناسب‌اند.

تیپ C (کندکار)

کلید مینیاتوری تیپ C که با نام کندکار نیز شناخته می‌شود، برای محافظت در برابر جریان‌های هجومی و اتصال کوتاه طراحی شده است. این کلیدها در مدارهایی که دارای الکتروموتورهایی با جریان راه‌اندازی پایین هستند، مناسب است. مانند پمپ آب خانگی.

در کلیدهای مینیاتوری نوع C، در صورتی که جریان لحظه‌ای مدار به 5 تا 10 برابر جریان نامی برسد، کلید قطع می‌شود. اما در جریان‌هایی پایین‌تر از 5 برابر جریان نامی، کلید در حالت وصل باقی می‌ماند.

کلید مینیاتوری تیپ D

کلیدهای منیاتوری نوع D با آستانه‌ی تحمل بالاتر از کلید تیپ C طراحی می‌شوند. این کلیدها در جریان‌های لحظه‌ای بین 5 تا 10 برابر جریان نامی روشن می‌مانند و در صورتی که جریان از 10 برابر عبور کند، قطع می‌شوند.

از کلید مینیاتوری تیپ D در مدارهایی که جریان هجومی در آن‌ها بالاست استفاده می‌شود. مانند دستگاه‌های جوش، ترانسفورماتورها و …

تیپ K

کلید مینیاتوری تیپ k در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه از حساسیت بالاتری برخوردار است. مکانیزم تریپ در این کلید در جریان‌های لحظه‌ای بین 8 تا 10 برابر جریان نامی فعال می‌شود و معمولا در مدارهای قدرتی که دارای ترانس یا موتور هستند استفاده می‌شوند.

تیپ Z

فیوز مینیاتوری تیپ Z دارای حساسیت بالاتری از همه‌ی تیپ‌های کلید مینیاتوری است. این کلیدها کمترین میزان آستانه‌ی قطع در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه را دارند و در مدارهایی به کار می‌روند که دارای دستگاه‌هایی با حساسیت بالا هستند.

کلید مینیاتوری تک پل

کلیدهای مینیاتوری تک پل برای محافظت از سیستم‌های تک فاز به کار می‌روند. این کلیدها یک ترمینال ورودی و یک ترمینال خروجی دارند.

کلید مینیاتوری سه پل

کلیدهای مینیاتوری سه پل همان فیوزهای مینیاتوری سه فاز هستند. این کلیدها شامل سه ترمینال ورودی و سه ترمینال خروجی‌اند.

تفاوت فیوز معمولی و کلید مینیاتوری

کلیدهای مینیاتوری نسخه‌ی پیشرفته فیوزهای قدیمی هستند. اما این دو قطعه تفاوت‌های زیادی باهم دارند که به در ادامه به مهم‌ترینِ آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• امکان استفاده مجدد

فیوزها پس از قطع شدن یا به اصطلاح تریپ شدن، معمولا قابل استفاده نیستند و نیاز به تعویض یا تعمیر دارند. اما کلیدهای مینیاتوری می‌توانند هزاران بار قطع و وصل شوند و مجدد بدون مشکل به کار خود ادامه دهند.

• دقت 

کلیدهای مینیاتوری به دلیل استفاده از سیم پیچ و بی متال دارای حساسیت بیشتری از فیوزها هستند. به همین دلیل دقت بیشتری در تشخیص اضافه بار دارند. در حالی که ممکن است این اضافه بار توسط فیوزها شناسایی نشود و باعث آتش سوزی شود.

• هزینه

فیوزها دارای قیمت به مراتب پایین‌تر از کلیدهای مینیاتوری هستند، اما با توجه به این موضوع که اکثر فیوزها یکبار مصرف‌اند، کلیدهای مینیاتوری صرفه‌ی اقتصادی بیشتری در طولانی مدت دارند.

• صرفه جویی در زمان

از آن‌جایی فیوزها پس از قطع شدن نیاز به تعویض دارند، زمان زیادی را از کاربر خواهند گرفت. اما اگر کلید مینیاتوری قطع شود، پس از رفع مشکل مدار تنها کافیست اهرم را روی حالت وصل (ON) قرار داد.

• قطع و وصل برق

فیوزها فقط کاربرد حفاظتی دارند و چانچه بخواهید برق را به صورت موقتی قطع کنید، باید فیوز را به طور کامل از مدار خارج کنید. اما کلیدهای مینیاتوری علاوه بر کاربرد حفاظتی دارای کاربرد کنترلی هستند. به طوری که شما می‎توانید در زمان دلخواه، بدون نیاز به ابزار، اهرم کلید را روی حالت OFF قرار دهید.

مزایای استفاده از کلید مینیاتوری

• ابعاد کوچک

این فیوزها به دلیل داشتن ابعاد کوچک در فضاهای محدود مانند جعبه فیوزهای خانگی به راحتی جای می‌گیرند. همچنین به واسطه‌ی کوچک بودن آن‌ها، امکان استفاده از چندین کلید مینیاتوری در یک ردیف تابلو امکان پذیراست.

 

• حفاظت در برابر جریان‌های اضافی

فیوزهای مینیاتوری برای حفاظت از سیستم‌های الکتریکی در برابر جریان‌های بیش از حد طراحی شده‌اند. در صورت افزایش ناگهانی جریان، فیوز به سرعت قطع می‌شود و از خطرات ناشی از جریان‌های بیش از حد(اضافه بار) جلوگیری می‌کند.

• سهولت در تعویض

این نوع فیوزها به راحتی تعویض می‌شوند. این ویژگی یک مزیت مهم است. در صورت خرابی یا نیاز به تعویض، کاربران می‌توانند به سرعت فیوز را با استفاده از یک فاز تعویض کرده و سیستم الکتریکی را دوباره راه‌اندازی کنند.

• مصرف انرژی کمتر

فیوزهای مینیاتوری به گونه‌ای طراحی می‌شوند که کمترین مصرف انرژی الکتریکی را داشته باشند.

• قابلیت جابجایی آسان

به دلیل ابعاد کوچک و سبک بودن فیوزهای مینیاتوری، می‌توان آن‌ها را به راحتی در مدار یا تابلوهای برق جابجا کرد.

معایب فیوز مینیاتوری

• حساسیت زیاد

درست است که ما حساسیت بالای کلیدهای مینیاتوری را به عنوان یک مزیت نسبت به فیوزها بیان کردیم. اما این حساسیت ممکن است در برخی مواقع به عنوان یک عیب محسوب شود. زیرا ممکن است در برخی موقعیت‌ها، نیاز به گذراندن جریان اضافی برای مدت زمان کوتاهی وجود داشته باشد و فیوز به طور ناخواسته قطع شود. به عنوان مثال راه‌اندازی یک الکتروموتور که ممکن است جریان راه‌اندازی بالایی داشته باشد.

• قابلیت تنظیم ندارند

کلیدهای مینیاتوری برخلاف بعضی از کلیدهای حفاظتی مانند کلیدهای کامپکت، قابلیت تنظیم جریان ندارند. این بدان معناست که یک MCB با یک جریان مشخص تنظیم شده است و نمی‌توان آن را به مقدار دلخواه تغییر داد.

• عدم امکان تعمیر

اکثر MCBها قابلیت تعمیر ندارند. بدین ترتیب چنانچه کلید مینیاتوری خراب شود، باید آن را تعویض کرد.

• تأخیر در عملکرد

کلیدهای مینیاتوری در مقایسه با دیگر کلیدها مانند کلید محافظ جان از سرعت قطع کمتری برخوردارند. این سرعت قطع در برخی موارد می‌تواند آسیب زننده باشد.

اجزای داخلی یک کلید مینیاتوری

یک MCB معمولا از اجزای زیر تشکیل می‌شود:

• کنتاکت های اصلی: کنتاکت‌هایی هستند که جریان کلی را حمل می‌کنند و به سیم‌های ورودی و خروجی مدار متصل می‌شوند.
• واحد تریپ(Trip Unit):  واحد تریپ جزء اصلی یک MCB است که جریان عبوری از مدار را کنترل می‌کند و در صورت وجود اضافه بار یا اتصال کوتاه، عملیات قطع را انجام می‌دهد. واحد تریپ از بی‌متال، یک محرک مغناطیسی و یک مکانیسم عملیاتی تشکیل شده است.
• ترمینال: ترمینال‌ها محل اتصال سیم‌های ورودی و خروجی هستند.
• قاب یا محفظه: قاب، همان محفظه‌ای است که اجزای MCB را در خود جای داده و عایق بین قطعات برق‌دار و سایر اجزای الکتریکی را فراهم می‌کند.
• نشانگر تریپ: یک MCB به طور معمول دارای یک نشانگر بصری است که وضعیت “روشن” یا “خاموش” را نشان می‌دهد.
• کنتاکت های کمکی: برخی از کلیدهای مینیاتوری دارای کنتاکت‌های اضافی هستند که می‌توانند برای تعویض بارهای کمکی استفاده شوند.
• فنر حرکتی: فنر حرکتی یک مکانیزم فنری است که کنتاکت های MCB را در موقعیت «روشن» نگه می دارد. هنگامی که واحد تریپ فعال می‌شود، فنر تریپ آزاد شده و به کنتاکت‌ها اجازه‌ی جدا شدن و قطع مدار را می دهد.

قیمت کلید مینیاتوری

همانطور که در این مطلب خواندید، کلیدهای مینیاتوری شامل تیپ‌ها، جریان‌های نامی و ویژگی‌های متفاوتی هستند که می‌توانند در قیمت آن موثر باشند. اگر قیمت مناسب و کیفیت توامان برایتان اهمیت دارد، پیشنهاد می‌شود که لیست قیمت کلید مینیاتوری شرکت دامون را بررسی فرمایید.