طراحی و ساخت سردخانه

برای نگهداری بسیاری از مواد غذایی و محصولات دیگری نظیر دارو، باید از سردخانه استفاده کنیم تا از فساد این مواد جلوگیری شود. از این رو ساخت سردخانه اهمیت ویژه خود را در صنایع مختلف نشان می‌دهد. طراحی سردخانه براساس دما به دو دسته زیر صفر و بالای صفر تقسیم می‌شود. طراحی و ساخت انواع سردخانه صنعتی زیر صفر و بالای صفر مانند سردخانه میوه و سبزیجات و سردخانه گوشت و پروتئین به صورت کلی در این متن بررسی می‌شود.

انتخاب مکان سردخانه و دریافت مجوز

پیش از سفارش ساخت سردخانه باید مکان مناسبی برای ساخت سردخانه انتخاب کنید و مجوزهای ساخت سردخانه را دریافت نمایید. در ادامه توضیحات بیشتری در این مورد آورده شده است.

انتخاب محل احداث سردخانه

در ابتدا باید مکان ساخت سردخانه را انتخاب کرد. بهتر است سردخانه با جاده اصلی و باغ‌ها و مزارع فاصله زیادی نداشته باشد تا هزینه حمل و نقل کاهش یابد. همچنین بهتر است سردخانه در نزدیکی دامداری، مرغداری و یا کارخانه نباشد تا از نفوذ گازهای آلاینده و جانوران موذی جلوگیری شود.
سردخانه بهتر است داخل یک سوله نصب شود اما قبل از ساخت سوله باید مجوزهای ساخت و ساز را کسب کنید. همچنین شما می‌توانید برای ظرفیت‌های پایین از سردخانه‌ های کانکسی هم استفاده کنید. برای ساخت سوله می‌توان از پیمان‌کاران سوله‌ساز کمک گرفت. شرکت دامون خدمات عمرانی سردخانه‌ سازی، نظیر ساخت سوله را ارائه نمی‌دهد اما برای ساخت سوله سردخانه می‌توانید از پیشنهادات کارشناسان فنی دامون استفاده کنید. لازم است نقشه‌ی سوله در اختیار کارشناسان فنی سردخانه قرار بگیرد تا در صورت لزوم، از آن بازدید کنند.

مجوز ساخت سردخانه

اگر شما می‌خواهید برای فروشگاه خود سردخانه‌ای احداث کنید، نیازی به اخذ مجوز احداث سردخانه نخواهید داشت. اما اگر قرار است سردخانه به صورت کسب و کاری جداگانه تاسیس شود (مثلا سردخانه‌های بزرگ میوه و…) باید مجوز مربوطه را از سازمان جهاد کشاورزی دریافت نمایید.

مراحل طراحی سردخانه

طراحی یک سردخانه مراحل مختلفی دارد. در ادامه، اصول طراحی سردخانه به ترتیب آورده شده‌اند.

تعیین دما و رطوبت با توجه به مواد مورد نظر جهت نگهداری در سردخانه

جداول و استانداردها مشخص می‌کنند که برای نگهداری هر نوع محصول باید چه شرایط دمایی و رطوبتی در سردخانه فراهم شود. باید توجه داشت که برخی مواد را نمی‌توان در مجاورت یکدیگر نگهداری کرد. برای مثال، شرایط دمایی و رطوبتی نگهداری سیب و گلابی یکسان است و می‌توان این دو محصول را در کنار یکدیگر نگهداری کرد ولی نگهداری مرکبات واکس زده باعث بو گرفتن سایر مواد غذایی می‌شود. موز و انگور را نیز نمی‌توان در کنار یکدیگر نگهداری کرد؛ زیرا موز گاز اتیلن تولید می‌کند اما انگور به اتیلن حساس است، و در مجاورت با آن خیلی زود فاسد می‌شود.

در این مرحله مشخص می‌شود که کدام یک از سردخانه‌های زیرصفری، بالای صفری و یا مدار مشترک، متناسب با نیاز شما هستند.

تعیین فضای مورد نیاز برای نگهداری مواد در سردخانه

حجم سردخانه با توجه به مقدار موادی که می‌خواهیم در سردخانه نگهداری کنیم، تعیین می‌شود. مثلا برای نگهداری هر تن سیب تقریبا ۴ مترمکعب فضا نیاز داریم. در نتیجه برای ساخت سردخانه ۱۰۰ تنی سیب باید فضایی با حجم ۴۰۰ متر مکعب در نظر گرفته شود. بنابراین اتاقی با زیربنایی به ابعاد ۱۲.۵ در ۸ و با ارتفاع ۴ متر مناسب است.

برای استفاده بهینه از فضای سردخانه و همچنین ایجاد امکان عبور لیفتراک یا چرخ دستی در بین قفسه‎‌ها، باید جانمایی درب ها، راهروها و قفسه های سردخانه دقیق باشد.

انتخاب عایق حرارتی

عایق‌کاری یکی از الزامات ساخت سردخانه برای حفظ دمای داخل آن است. برای عایق کاری کف سردخانه می‌توان می‌توان از XPS و یا فوم پلی‌اورتان استفاده کرد.

برای عایق‌کاری دیواره‌های سردخانه از ساندویچ‌ پنل پلی اورتان با رویه ورق گالوانیزه یا آلوزینک استفاده می‌شود. ضخامت عایق دیواره‌ها معمولا ۷ تا ۱۵ سانتی‌متر است اما ضخامت دقیق در مرحله طراحی سردخانه و با توجه به دما و ظرفیت برودتی مشخص می‌شود.

تعیین بار برودتی سردخانه

عواملی مانند شهر محل احداث سردخانه و شدت و نوع تابش آفتاب (مستقیم یا غیرمستقیم) به دیواره های سردخانه، اثر زیادی در انتخاب قدرت تجهیزات برودتی آن دارد. مثلا دمای هوای شوشتر در گرم‌ترین فصل سال به ۵۰ درجه سلسیوس می‌رسد اما دمای هوای اردبیل در گرم‌ترین فصل سال به ۲۵ درجه هم نمی‌رسد. بنابراین طراحی سردخانه در این دو شهر باید متفاوت باشد.

علاوه بر شرایط آب و هوایی و نوع تابش آفتاب به دیواره های سردخانه، عوامل زیر نیز بر بار برودتی سردخانه موثر هستند:

• نوع و ضخامت عایق سردخانه؛
• حجم عبور و مرور در سردخانه؛
• ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی در سردخانه؛
• بار حرارتی محصول وارد شده به سردخانه.

برای اینکه بار برودتی سردخانه بر اثر دمای بالای محصولات ورودی افزایش پیدا نکند و اتلاف انرژی کاهش یابد، بهتر است از اتاق پیش‌ سرد استفاده کنید. با استفاده از نرم‌ افزار طراحی سردخانه می‌توان بار برودتی سردخانه را به صورت دقیق تعیین کرد.

انتخاب تجهیزات

پس از تعیین مشخصات کلی سردخانه مانند بار برودتی و مقدار فضای سردخانه، تجهیزات مورد نیاز را انتخاب می‌کنیم.

انتخاب مبرد

مبردها به دو دسته طبیعی و غیر طبیعی تقسیم می‌شوند. گازهای فریونی که در دسته ی غیرطبیعی قرار می‌گیرند، غیر سمی و غیر قابل اشتعال هستند و بازده مناسبی دارند.
در هنگام انتخاب مبرد باید دقت کنیم که مبرد با روغن کمپرسور سازگار باشد. دمای کاری هر مبرد در بازه خاصی قرار دارد و بنابراین مبرد مناسب را باید با توجه به سیستم سرمایشی مورد نظر انتخاب کرد.

در ادامه، نحوه انتخاب تجهیزات سیکل تبرید را شرح می‌دهیم. برای اطلاع بیشتر از چرخه سیکل تبرید به مقاله‌ی سیکل تراکمی سرمایش سردخانه سایت دامون مراجعه فرمایید.

انتخاب کمپرسور سردخانه

انتخاب کمپرسور با توجه به ظرفیت برودتی مورد نیاز در شرایط مشخص دمایی سردخانه و محیط بیرونی، صورت می‌گیرد. بنابراین خریداران با دانستن دمای اواپراتور و کندانسور، نوع مبرد و همچنین ظرفیت مورد نیاز سردخانه می‌توانند به کاتالوگ یا نرم افزار تولیدکنندگان کمپرسور مراجعه و کمپرسور مناسب را انتخاب کنند. خریداران می‌توانند برای ساخت سردخانه زیر صفری که دمای خیلی پایینی دارد، از کمپرسور دومرحله ای استفاده کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی انتخاب کمپرسور، صفحه خرید و قیمت کمپرسور سردخانه مراجعه فرمایید.

انتخاب اواپراتور سردخانه

تعیین توان برودتی مورد نیاز اواپراتور سردخانه، با توجه به کمپرسور انتخابی انجام می‌گیرد. دمای اواپراتور (دمای تبخیر مبرد) باید به گونه‌ای انتخاب شود که از دمای مطلوب سردخانه پایین‌تر باشد تا انتقال حرارت بین هوا و اواپراتور به خوبی انجام شود. هر چقدر این اختلاف بیشتر باشد میزان جذب رطوبت از اتاق بیشتر خواهد بود. برای ساخت سردخانه میوه، این مقدار باید بین ۵ تا ۶ درجه و در ساخت سردخانه گوشت بین ۸ تا ۱۰ درجه سلسیوس باشد.

انتخاب کندانسور سردخانه

دمای کندانسور بر انتقال حرارت میان کندانسور و محیط موثر خواهد بود. دمای کندانسور (دمای تقطیر مبرد) باید از دمای محیط بیشتر باشد تا امکان تخلیه گرما از کندانسور به محیط وجود داشته باشد. هرچقدر این اختلاف دما بیشتر باشد، کندانسور کوچک‌تر خواهد شد.
برای تعیین کندانسور سردخانه باید به ظرفیت برودتی اواپراتور، کار کمپرسور، اختلاف دمای کندانسور و محیط، نوع مبرد و ارتفاع نصب کندانسور توجه شود و سپس با استفاده از محاسبات، توان نامی کندانسور تعیین می‌شود.
هنگام انتخاب کمپرسور به وسیله‌ی نرم‌افزار شرکت تولید کننده، مانند کمپرسور های بیتزر، ظرفیت کندانسور هم مشخص می‌شود.

انتخاب شیر انبساط

انواع شیر انبساط شامل شیر انبساط ترموستاتیک و شیر انبساط الکترونیکی است. بر اساس میزان دقت مورد نظر، می‌توان شیر انبساط مناسب را انتخاب کرد. انتخاب و خرید شیر انبساط برای سیستم سرمایشی با استفاده از کاتالوگ و یا نرم‌افزار شرکت سازنده انجام می‌شود.

مراحل ساخت سردخانه

پس از آنکه طرح سردخانه تکمیل شد، برای ساخت سردخانه به ترتیب مراحل زیر را دنبال می‌کنیم:

در ادامه،‌ مراحل گفته شده را شرح می‌دهیم.

نصب پنل‌ها و عایق کاری ستون ها

ابتدا روی سطح صاف و تراز شده‌ی کف،‌ پنل های دیوار را نصب می‌کنیم. ساندویچ پنل سردخانه ای که به کار برده می‌شوند،‌ از جنس پلی اورتان با رویه‌ی ورق گالوانیزه می‌باشد. سپس پنل‌های سقف و در صورت نیاز پنل های کف نیز نصب می‌شود.

کف سازی

در سردخانه های با ابعاد متوسط و بزرگ نمی‌توان از ساندویچ پانل برای کف سازی نهایی استفاده کرد؛ زیرا با گذشت زمان و عبور تجهیزات سنگین، ساندویچ پانل شکل خود را از دست می‌دهد و به سرعت تخریب می شود. در این حالت بهتر است از فوم عایق زیر سطح بتونی استفاده شود. به این ترتیب که فوم روی کف قرار می‌گیرد و روی آن بتون ریزی انجام می‌شود و سپس برای کف سازی نهایی اقدام می شود. کف سازی نهایی ممکن است شامل رنگ و رزین، ملات و سنگ یا ملات و موزاییک باشد.

در سردخانه های کوچک، می‌توان از هر دو روش «عایق زیر بتون» و «ساندویچ پانل با روکش ورق آجدار» استفاده کرد. با توجه به ابعاد کوچک سردخانه و عدم عبور لیفتراک و جک پالت، عمر ساندویچ پانل های به کار رفته در کف سردخانه های کوچک، بالاتر است.

نصب کندانسینگ‌یونیت

کندانسور باید در مکانی که امکان گردش هوا وجود دارد، نصب شود و تا فاصله‌ی حدود نیم متری فن کندانسور،‌ جسم بزرگی قرار نداشته باشد تا مانع جریان هوا شود. همچنین در نظر داشته باشید که کندانسور نباید در معرض نور مستقیم آفتاب باشد. در نهایت فضای اطراف کندانسینگ یونیت باید به نحوی باشد که هوای گرم تولید شده داخل کندانسور به داخل کندانسور برنگردد و همواره کندانسور با هوای تازه تغذیه شود.

نصب اواپراتور

پیش از نصب اواپراتور،‌ شیر برقی و شیر انبساط را به آن متصل می‌کنیم. در هنگام نصب اواپراتور باید به‌ نکات زیر توجه شود:
– بهتر است اواپراتور،‌ نزدیک به سقف نصب شود تا امکان گردش و جابجایی هوای سرد و هوای گرم به خوبی وجود داشته باشد. فاصله‌ی اواپراتور تا دیوارهای کناری نیز باید‌ به نحوی باشد که مانع گردش هوا نشود.
– برای این‌که پرتاب هوای سرد بیشتر باشد باید اواپراتو را به‌صورت طولی در سردخانه نصب کنیم.