نحوه انتخاب اواپراتور سردخانه
انتخاب ناصحیح تجهیزات سردخانه ها منجر به عواقب و خسارات پرهزینه و جبران ناپذیری می‌گردد. برای جلوگیری از این امر کافی است هنگام انتخاب تجهیزات از روش‌‍های علمی و اصولی تبعیت نمود. اواپراتور که یکی از مهمترین تجهیزات سیکل سرمایشی سردخانه است نیازمند توجه ویژه در مرحله طراحی و انتخاب است. برای نشان دادن اهمیت انتخاب اواپراتور مناسب در قسمت بعد به عواقب انتخاب اواپراتور نامناسب پرداخته خواهد شد.
عواقب انتخاب اواپراتور نامناسب
انتخاب اواپراتور کوچکتر از حد مورد نیاز می‌تواند باعث برگشت مبرد به کمپرسور به صورت مایع شود. به علاوه در اثر کوچک انتخاب شدن اواپراتور دمای تبخیر مبرد کاهش و اختلاف دمای تبخیر مبرد و دمای سالن افزایش می‌یابد. نتیجه‌ی این اتفاق، یخ زدن بیشتر رطوبت هوا روی فین‌هاست. این امر باعث می‌شود از وزن و کیفیت ظاهری میوه‌ها در سردخانه میوه جات کاسته گردد. به صورت مشابه در سردخانه های پیش سرد باعث سیاه شدن گوشت می‌شود. پس انتخاب اواپراتور مناسب برای جلوگیری از خسارت‌های مالی و همچنین عملکرد صحیح سیستم ضروری است. در ادامه نحوه انتخاب اواپراتور به تفصیل شرح داده خواهد شد.
نحوه انتخاب اواپراتور سردخانه
عوامل موثر بر انتخاب اواپراتور سردخانه شامل ظرفیت سرمایش یا بار برودتی سردخانه (بر حسب کیلووات) و اختلاف دمای تبخیر مبرد با دمای هوای اتاق (T∆) بر حسب درجه سانتیگراد است. علاوه بر این دو پارامتر، عوامل دیگری مانند نوع مبرد، میزان رطوبت و فاصله پره‌ها هم روی مدل انتخابی اثرگذار هستند.
ظرفیت سرمایش همان بار برودتی سردخانه است که با توجه به ابعاد سالن، نوع عایق‌کاری، نوع محصول، میزان باز و بسته شدن در سردخانه و سایر عوامل بر حسب کیلووات محاسبه می‌شود.
اما اختلاف دمای تبخیر مبرد با دمای هوای اتاق (T∆) چگونه محاسبه می‌شود؟ دمای مناسب سالن (اتاق) سردخانه با توجه به نوع محصولات نگهداری شونده تعیین می‌شود. در جدول زیر دما و میزان رطوبت مناسب به تفکیک نوع ماده‌ی نگهداری شونده مشخص شده است:
| نوع محصول | دمای سالن
(C°) |
رطوبت نسبی
(درصد) |
زمان نگهداری |
| گوشت‌ها | |||
| گوشت گاو تازه | 0 – 1 | 88-92 | 3 هفته |
| گوشت گاو منجمد | 18-، 23- | 90-95 | 9-12 ماه |
| ماکیان (طیور) تازه | 1-، 2/25- | 85-90 | 10 روز |
| ماکیان منجمد | 18- | 85-90 | 10 ماه |
| ماهی تازه | 1- | 80-85 | 15 روز |
| ماهی منجمد | 18- | 80-85 | 6 ماه |
| سبزیجات | |||
| پیاز | 0، 2/25 | 70-75 | 6-8 ماه |
| اسفناج | 0، 2/25 | 90-95 | 10-14 روز |
| گوجه فرنگی سبز | 12/75، 15/5 | 85-90 | 3-5 هفته |
| گوجه فرنگی رسیده | 4/5، 10 | 85-90 | 10-17 روز |
| سبزیهای مخلوط | 1/75، 4/5 | 85-90 | 2-4 ماه |
| میوه‌ها | |||
| سیب | 0، 0/1- | 85-88 | 4-8 ماه |
| زردآلو | 0، 0/5- | 80-85 | 7-14 روز |
| موز | 13، 15/5 | 90-95 | 10 روز |
| خرما | 0، 2/25- | 65-75 | 3-6 ماه |
| میوه‌های خشک شده | 0، 2/25 | 70-75 | 9-12 ماه |
| لیموترش | 7/25، 10 | 85-90 | 6-8 هفته |
| پرتغال | 0، 10- | 85-90 | 8-10 هفته |
| سایر محصولات | |||
| کره | 18-، 20/5- | 80-85 | 6 ماه |
| پنیر | 1، 1- | 75-80 | 15 روز |
| تخم مرغ | 0/5-، 1- | 85-87 | 12 ماه |
| شیر | 1/75، 4/5 | 80 | 5 روز |
| بستنی | 29- | 85 | |
مقدار T∆ هم با توجه به رطوبت نسبی مواد نگهداری شونده داخل سردخانه با توجه به جدول زیر تعیین می‌شود. البته در مورد محصولاتی که در نگهداری از آن‌‌ها رطوبت نسبی مطرح نیست و یا حتی از افزایش رطوبت باید جلوگیری شود، از مقدار دلتا تی بین 8 تا 10 درجه استفاده می‌شود. مقدار دلتا تی بزرگ‌تر باعث کوچکتر شدن اندازه اواپراتور انتخابی می‌شود.
| نوع محصول | اختلاف درجه حرارت (°C) | رطوبت نسبی (درصد) |
| میوه و سبزیجات | 5-6 | 95-91 |
| 6-7 | 90-86 | |
| محصولات منجمد | 7-8 | 85-81 |
| گوشت در سردخانه پیش‌سرد | 5 | |
| بستنی | 5 – 6 | |
| خشکبار بالای صفر | 8 | |
| دارو | 8 | |
| مواد شیمیایی | 8 |
علاوه بر این موارد، مقدار اختلاف درجه حرارت در تونل انجماد، 5 درجه سلسیوس انتخاب می‌شود.
برای روشن‌تر شدن هر چه بیشتر این مطلب، فرآیند انتخاب اواپراتور سردخانه با ذکر یک مثال در ادامه شرح داده خواهد شد.
بار برودتی سردخانه‌ای با گاز مبرد R22 چهارده کیلووات محاسبه شده است. در این سردخانه گوشت منجمد در دمای 18- درجه سانتی گراد نگهداری می‌شود و مقدارT∆ برابر با 7 درجه سانتی گراد است که در نتیجه دمای تبخیر مبرد 25- درجه سانتی گراد محاسبه می‌شود.
ابتدا طبق جدول زیر که برگرفته از کاتالوگ یکی از برندهای مطرح تولید کننده اواپراتور برای چند دمای انتخابی است، ضریب تصحیح ظرفیت سرمایشی به مقدار 72/0 انتخاب می‌شود.
| دمای تبخیر مبرد (°C) | ختلاف دما (°C) | ||
| 15- | 20- | 25- | |
| 0/52 | 0/50 | 0/49 | 5 |
| 0/65 | 0/62 | 0/60 | 6 |
| 0/79 | 0/75 | 0/72 | 7 |
سپس باید ضریب تصحیح مبرد انتخاب شود. با توجه به نوع گاز و جدول زیر، این ضریب 1 خواهد بود.
| R507 | R404a | R134a | R22 |
| 1/05 | 1/05 | 0/79 | 1 |
نهایتا طبق فرمول زیر ظرفیت نامی اواپراتور بدست می‌آید:
در این رابطه، ، ظرفیت نامی اواپراتور برحسب کیلووات، ، بار برودتی سردخانه برحسب کیلووات، ، ضریب تصحیح ظرفیت و ضریب تصحیح مبرد است. به این ترتیب ظرفیت نامی اواپراتور 19/44 کیلووات محاسبه می‌شود.
پس از انجام این محاسبات باید فاصله‌ی مناسب پره‌ها انتخاب شود. فاصله پره‌ها به کاربری سردخانه مرتبط است. در کاربری‌های زیر صفر فاصله پره‌ها بیشتر در نظر گرفته می‌شود تا از ایجاد برفک جلوگیری شود. لازم به ذکر است در صورت استفاده از سیستم‌های برفک‌زدایی (دیفراست) می‌توان از اواپراتورهایی با فاصله فین کمتر هم استفاده کرد. معمولا فاصله پره کمتر از 4 میلیمتر پیشنهاد نمی‌شود چرا که برفک به سرعت روی پره‌ها شکل می‌گیرد. در جدول زیر فاصله‌ی پره مناسب با توجه به کاربری سردخانه نشان داده شده است:
| فاصله بین پره‌ها (mm) | محل نگهداری |
| 4 | اتاق نگهداری بالای 4 درجه سانتیگراد |
| 6 | اتاق نگهداری مرطوب با دمای بین صفر تا 5 درجه سانتیگراد |
| 6 و 8 | اتاق نگهداری با دمای بین منفی 25 تا صفر درجه سانتیگراد |
| 8 و 10 و 12 | تونل انجماد |
در مرحله آخر برای انتخاب اواپراتور به کاتالوگ شرکت سازنده مراجعه می‌شود و با توجه به ظرفیت نامی به دست آمده و فاصله پره مورد نظر، اواپراتور مناسب انتخاب خواهد شد. می‌توانید برای مطالعه کاتالوگ و مشاهده لیست قیمت اواپراتور برندهای آرشه، آرتک، نوین، نیک و تبادل کار از طریق سایت دامون اقدام نمایید.
دیـــدگـاه خـود را بـه اشــتراک گــذاریــد