توصیه‌هایی برای جلوگیری از شیوع کرونا در سیستم تهویه مطبوع

در شرایط کنونی که بحران کرونا اتفاقی همه‌گیر در جهان محسوب می‌شود؛ مهندسان و اپراتورهای سیستم‌های تهویه مطبوع و سردخانه نیز مسئولیت‌های مربوط به خود را دارند. مهندسان و طراحان سیستم‌های تهویه باید با رعایت نکاتی، از پخش شدن این ویروس در محیط‌ها جلوگیری کنند. مسئولان اماکن درمانی و بهداشتی، مدیران برج‌ها و ساختمان‌های بزرگ و مدیران کارخانه‌ها که از تجهیزات تهویه مطبوع مرکزی استفاده می‌کنند نیز باید این نکات را مدنظر قرار دهند تا ریسک ابتلا به کرونا را در این محیط‌ها کاهش دهند.

هوا، مهم‌ترین راه انتقال ویروس کرونا

با توجه به گفته سازمان بهداشت جهانی، مهم‌ترین راه انتقال ویروس جدید کرونا یا COVID-19 از طریق تماس با فرد مبتلا و تنفس در محیط اطراف او است. تنفس، عطسه و سرفه از جمله اتفاقاتی هستند که می‌توانند با پخش کردن قطرات ریز تنفسی، ویروس را به مکان‌های دیگر منتقل کنند.

این ذرات ریز تنفسی می‌توانند بر روی سطوح دیگر قرار بگیرند یا هوای اطراف را آلوده کنند که دیگران نیز از آن تنفس می‌کنند و آن‌ها را نیز به این بیماری مبتلا سازند. ابعاد این قطرات می‌تواند از 1 تا ده میکرومتر باشد (هر میکرومتر معادل 0.001 میلی‌متر است) و از آنجا که قابل مشاهده نیستند. به همین علت نمی‌توان به راحتی محیط آلوده را تشخیص داد. نکته حائز اهمیت نیز این است که ویروس به تنهایی نمی‌تواند به محیط‌های دیگر منتقل شود و حتما به یک محیط ناقل نیاز دارد.

این موضوع حساسیت سیستم‌های تهویه مطبوع را نشان می‌دهد. سیستم تهویه مطبوع می‌تواند ویروس را از محیطی در ساختمان، به محیط دیگری منتقل کند و نقش مهمی در انتقال ویروس داشته باشد. در ادامه به تعدادی از توصیه‌ها در این رابطه اشاره خواهیم داشت که می‌تواند از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری کند.

کیفیت هوای داخل ساختمان (IAQ)

کیفیت هوای داخل ساختمان در چند سال اخیر جزو موضوعات قابل توجه در کشورهای جهان به شمار می‌آید. به همین علت کشورهای زیادی به موضوع سلامت هوای تنفسی انسان‌ها در داخل ساختمان و دیگر اماکن اهمیت می‌دهند. در این عصر بیش از 90 درصد مردم بیشتر وقت خود را در داخل ساختمان‌ها سپری می‌کنند و کیفیت هوای داخل این ساختمان‌ها بسیار مهم است. مواردی مانند گرد و غبار، ویروس‌ها، باکتری‌ها و ذرات شیمیایی می‌توانند کیفیت هوا را کاهش دهند و سیستم تنفسی و ایمنی انسان‌ها را دچار مشکل کنند. انواع آلرژی‌ها، سرطان و بیماری‌های اپیدمیکی مانند کورونا (COVID-19) همگی می‌توانند ناشی از یک هوای بی‌کیفیت باشند. با این حساب می‌توان اهمیت IAQ را درک کرد. این موضوع به‌خصوص در شرایط کنونی از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است. بالابردن کیفیت هوای داخلی، جدای از نقشی که می‌تواند در کاهش انتشار ویروس داشته باشد، می‌‌تواند از ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن نیز جلوگیری کند. درنتیجه شانس ابتلا به این بیماری در نهایت کاهش پیدا خواهد کرد.

فیلتراسیون هوا

انتخاب فیلتر مناسب به محیطی که سیستم تهویه در آن قرار دارد بستگی فروانی دارد. این موضوع با دقت زیادی باید انجام شود. با اینکه فیلترهای معمولی برای جلوگیری از انتشار ویروس‌ها ساخته نشده‌اند، اما با این حال می‌توانند شانس جابه‌جایی ویروسی مانند ویروس جدید کرونا را کاهش دهند. فیلترهایی با بازدهی بالای فیلتراسیون (فیلترهای ePM1) در کاهش ریسک انتقال بیماری می‌توانند موثر واقع شوند. فیلترهای HEPA نیز باید در محیط‌های حساس مانند بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین استفاده از این دسته فیلترها در مراکزی مانند فرودگاه، مدرسه و دیگر محیط‌های مشابه که ریسک متوسطی از انتقال ویروس را دارا هستند می‌تواند موثر باشد.

درضمن از آنجا که این ویروس برای افراد مسن و کسانی که سابقه بیماری‌های قلبی و ریوی داشته‌اند خطرناک‌تر محسوب می‌شود؛ بنابراین بهتر است در محیط‌هایی که این افراد هستند و از آن‌ها نگهداری می‌شود، از فیلترهایی با بازدهی بالا استفاده شود.

در جدول زیر محیط‌های مختلف را برحسب خطر ابتلا به ویروس کورونا (کووید 19) دسته‌بندی کرده‌ایم و فیلترهای مناسب هر محیط را می‌توان در این جدول پیدا کرد.

در صورتی که مشخص نیست که فیلترهای کنونی از چه نوعی هستند، بهتر است آن‌ها را با نمونه‌های توصیه شده تعویض کرد. همچنین درصورتی که افت فشار در سیستم بیشتر از حد مشخص شده توسط سازنده است، بهتر است که فیلتر را با نمونه دیگری تعویض کرد.

در هنگام استفاده از فیلترها نیز باید به مرغوب بودن آن‌ها و معتبر بودن سازنده آن‌ها دقت کرد. همچنین در هنگام نصب فیلترها به هیچ عنوان نباید آن‌ها را برید یا صدمه دیگری به آن‌ها وارد کرد. فیلترهای آسیب دیده می‌توانند به کلی قابلیت‌های خود را از دست بدهند.

در مورد انواع فیلترها به خصوص HEPA، EPA یا ePM1 باید این نکته را مدنظر قرار داد که به هیچ‌وجه نباید مورد شستشو قرار بگیرند و بعد از مدتی مشخص، باید تعویض شوند.

تجدید هوا

جابه‌جایی هوا و تعویض آن با هوای جدید می‌تواند از انتشار ویروس جدید کرونا و انتقال آن به دیگر افراد جلوگیری کند. بنابراین پیشنهاد می‌شود که تعداد دفعات و حجم هوای تعویض شده در چنین شرایطی افزایش پیدا کند. همچنین پیشنهاد می‌شود که تا جای ممکن از چرخش دوباره هوا در داخل سیستم جلوگیری شود و هوای قدیمی مرتب با هوای جدید تعویض شود.

نگهداری از سیستم تهویه و فیلترها

مراقبت و نگهداری از سیستم تهویه و فیلترهایش برای کارکرد بهینه آن همواره مورد نیاز است. البته در شرایط کنونی یک‌سری نکات باید مدنظر قرارگیرند تا مشکلی ایجاد نشود:

تعویض فیلترها باید با رعایت کامل نکات بهداشتی و استفاده از تجهیزاتی مانند ماسک و دستکش صورت گیرد.

از بین بردن فیلترهای قدیمی و انتقال آن‌ها به زباله‌‌دانی باید با دقت کامل (در کیسه‌ها و محفظه‌های بسته) و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی صورت بگیرد.

با فیلترهای HEPA باید همانند زباله‌های بیمارستانی رفتار شود و با رعایت کامل نکات مربوط به آن‌ها، به مراکز نگهداری از زباله‌ها منتقل شوند. این فیلترها پس از استفاده می‌توانند به محیط زیست آسیب برسانند و آن را آلوده کنند.

در نهایت نیز می‌توان از سیستم‌هایی که محافظت بیشتری را به همراه دارند. مانند سیستم‌های UV استفاده کرد تا از انتشار ویروس در داخل محیط‌های بسته جلوگیری گردد.