سیستم‌های تهویه مطبوع یا کولرها از جمله تجهیزات حیاتی در بسیاری از خانه‌ها، دفاتر و صنایع هستند که وظیفه خنک‌کردن فضا را بر عهده دارند. این سیستم‌ها بر اساس گردش یک ماده مبرد (گاز کولر) کار می‌کنند که مبرد از حرارت از محیط داخلی دریافت و به محیط خارج انتقال می دهد. بنابراین، حفظ مقدار مناسب گاز مبرد در سیستم کولر برای عملکرد صحیح و انتقال حرارت اثر میگذارد.

اگر دبی گاز کولر در سیکل تبرید کاهش یابد، کولر قادر نخواهد بود فضا را به خوبی خنک کند و مشکلاتی در عملکرد سیستم به وجود می‌آید. در این مقاله، به بررسی علائم می‌پردازیم که نشان می‌دهند گاز کولر نیاز به شارژ دارد و همچنین نکاتی برای جلوگیری از این مشکلات را ارائه خواهیم داد.

عملکرد گاز کولر در سیستم تهویه مطبوع

قبل از اینکه به بررسی نشانه‌های نیاز به شارژ گاز کولر بپردازیم، بهتر است نگاهی کلی سیکل تبرید در سیستم کولر بیندازیم.
سیستم‌های تهویه مطبوع معمولاً از گازهای مبرد مانند گاز 22، گاز 410 یا گاز 134 استفاده می‌کنند. این مبرد ها معمولاً در دو فشار بالا و پایین در سیکل تبرید جریان پیدا می‌کنند. سیکل تبرید شامل چهار مرحله اصلی است:
سنجش فشار گاز کولر در سیستم تهویه مطبوع

گاز کولر قلب تپنده سیستم تهویه مطبوع؛ بدون آن، سرمایش مطلوب و کارایی بهینه غیرممکن است.

  1. کمپرسور: گاز مبرد در این مرحله فشرده شده و فشار و دمای آن افزایش می‌یابد.
  2. کندانسور: گاز فشرده شده به مایع تبدیل می‌شود و گرمای خود را به محیط بیرون منتقل می‌کند.
  3. اکسپنشن ولو (شیر انبساط): این شیر فشار مبرد مایع را کاهش می‌دهد تا وارد مرحله بعدی شود.
  4. اواپراتور: مبرد در اینجا مجدداً به بخار اشباع کرده و گرمای محیط داخلی را جذب می‌کند و باعث خنک‌کردن فضا می‌شود.

این سیکل پیوسته ادامه می‌یابد تا دمای محیط به مقدار مدنظر برسد.

اگر مقدار گاز مبرد کمتر از حد لازم باشد، محیط به خوبی خنک نخواهد شد و عملکرد کولر گازی را تحت تاثیر قرار می دهد.

لیست قیمت گاز کولر

چه زمانی کولر نیاز به شارژ دارد؟

نشانه‌های مختلفی وجود دارند که نشان می‌دهند گاز کولر نیاز به شارژ دارد. در ادامه به بررسی این علائم می‌پردازیم:
  • کاهش قدرت خنک‌سازی کولر
یکی از نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده کمبود گاز کولر باشد، کاهش قدرت خنک‌سازی کولر است. اگر کولر شما نمی‌تواند فضا را به خوبی خنک کند و در مقایسه با قبل عملکرد ضعیفی دارد، ممکن است گاز مبرد به میزان کافی در سیستم وجود نداشته باشد. این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که مقدار گاز کولر به مرور زمان به دلیل نشتی یا عوامل دیگر کاهش می‌یابد.
  • یخ‌زدگی روی لوله‌های اواپراتور

اگر روی لوله‌های اواپراتور کولر مشاهده می‌کنید، احتمالاً گاز کولر کم شده است. این پدیده به این دلیل رخ می‌دهد که با کمبود گاز مبرد، فشار سیستم کاهش می‌یابد و این ایراد باعث کاهش دمای اواپراتور و بروز یخ زدگی در اکسپنشن ولو می گردد. این یخ‌زدگی می‌تواند منجر به کاهش کارایی سیستم و حتی خرابی آن شود.

  • کاهش فشار در خطوط مبرد

با اندازه‌گیری فشار گاز مبرد در خطوط کولر، متوجه می شویم که آیا سیستم نیاز به شارژ گاز دارد یا خیر. کاهش فشار در این خطوط معمولاً نشان‌دهنده کمبود گاز مبرد است.

  • صدای غیرعادی از کمپرسور

کمپرسور معمولاً صدایی پایدار دارد، اما اگر متوجه شدید که صدای کمپرسور تغییر کرده و غیرعادی شده است، ممکن است نشانه‌ای از کمبود گاز کولر باشد. در چنین شرایطی، کمپرسور تلاش می‌کند تا با فشار بیشتری کار کند تا سیستم را به حالت مطلوب برساند، که این مسئله ممکن است باعث افزایش صدای آن شود.

  • عدم تطابق دمای خروجی هوا با تنظیمات کولر

یکی دیگر از نشانه‌های کمبود گاز مبرد، اختلاف دمای خروجی هوا با دمای تنظیم شده در کولر است. در حالت عادی، هوای خروجی از کولر باید به میزان قابل توجهی سردتر از هوای محیط باشد. اما اگر دمای هوای خروجی همچنان گرم است یا به اندازه کافی خنک نمی‌شود، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده کمبود گاز کولر باشد.

دلایل کاهش گاز کولر

حال که با علائم کاهش گاز کولر آشنا شدیم، بهتر است به دلایل اصلی کاهش گاز کولر نیز بپردازیم. درک این دلایل می‌تواند باعث جلوگیری مشکلات کاهش گاز کولر می شود :

  • نشتی در سیستم
یکی از دلایل رایج کاهش گاز کولر، نشتی در سیستم سرمایشی است. این نشتی ممکن است در لوله‌ها، اتصالات، یا حتی در کمپرسور رخ دهد. نشتی‌های کوچک ممکن است به مرور زمان مقدار قابل توجهی از گاز مبرد را از سیستم خارج کنند. این مشکل نیاز به تعمیرات فوری دارد.
  • عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند تغییرات دمایی شدید یا ضربه‌های مکانیکی می‌توانند باعث آسیب به لوله‌ها و اتصالات سیستم شوند و به این ترتیب باعث نشتی گاز مبرد شوند. همچنین، خوردگی لوله‌ها و قطعات فلزی در محیط‌های مرطوب نیز می‌تواند یکی از دلایل نشتی گاز باشد.
دلایل کاهش گاز کولر

یکی از دلایل رایج کاهش گاز کولر، نشتی در سیستم سرمایشی است.

به طور خلاصه ، افت سطح گاز در کولر می‌تواند باعث کاهش فشار سیستم شده و در نتیجه کولر با صدای ناهنجار و بیش از حد کار کند. این صدا از کمپرسور نشأت می‌گیرد و می‌تواند یکی از نشانه‌های اصلی کمبود گاز باشد.
همچنین، به دمای هوای خروجی کولر توجه کنید. معمولاً کمبود گاز سبب می‌شود که هوای خروجی به اندازه کافی سرد نباشد و در نتیجه احساس خنکی مطلوب نخواهید داشت. دمای خروجی کولر در این حالت ممکن است نسبت به حالت عادی بالاتر باشد.

ابزارهای مورد نیاز برای شارژ گاز کولر

برای انجام شارژ گاز کولر به ابزارهای زیر نیاز دارید:
  1. شیر مانیفولد سه پورته
  2. کپسول مبرد
  3. آچار
  4. یک موتور یخچال یا پمپ وکیوم جهت تخلیه هوا

در این مطلب قصد داریم به زبان ساده، نحوه شارژ گاز در کولر گازی اسپلیت را توضیح دهیم. اما قبل از شروع، باید علت کاهش گاز مبرد در کولر را بررسی کنیم. برای این کار ابتدا باید دو لوله اصلی کولر، یعنی لوله رفت و برگشت، را شناسایی کنیم.

  • تعریف لوله رفت و برگشت:

لوله رفت به دلیل ورود گاز از کمپرسور به کندانسور نامگذاری شده و قطر آن از لوله برگشت کوچکتر است. این لوله همچنین به “خط مایع اشباع” شناخته می‌شود. لوله برگشت، که قطر بزرگتری دارد، گاز را از کندانسور به اواپراتور منتقل می‌کند و به “خط بخار” معروف است. در حالت سرمایش، لوله برگشت باید خنک‌تر از لوله رفت باشد.

  • بررسی باز بودن لوله‌ها:

با استفاده از یک آچار باید مطمئن شویم که لوله‌های رفت و برگشت کاملاً باز هستند.

  • شیر مانیفولد و تخلیه هوا از کولر گازی:

ابتدا شیر مانیفولد سه رنگ (قرمز، آبی و زرد) را آماده کرده و شلنگ زرد را به کپسول گاز و قسمت مرکزی مانیفولد متصل می‌کنیم. سپس لوله آبی را به ورودی کم‌فشار مانیفولد و لوله برگشت وصل می‌کنیم. برای وکیوم کردن سیستم، از موتور یخچال یا پمپ وکیوم استفاده می‌شود. شلنگ زرد را به ورودی مکش موتور یخچال متصل کرده و هوای داخل کولر را تخلیه می‌کنیم. وقتی فشار به psi30 رسید، عمل تخلیه کامل شده و شیر آبی را می‌بندیم.

  • شارژ گاز:

پس از تخلیه هوا، شلنگ زرد را به کپسول گاز متصل کرده و برای تخلیه هوای داخل کپسول، شیر ورودی را کمی باز می‌گذاریم. سپس شیر کپسول را کاملاً باز کرده و کولر را روی حالت سرمایش با دمای 16 درجه تنظیم می‌کنیم. پس از روشن شدن کمپرسور، شیر آبی مانیفولد را کاملاً باز کرده و منتظر می‌مانیم تا فشار به psi60 برسد. در نهایت، اگر لوله رفت برفک زد، نشان‌دهنده کاهش شدید گاز است. پس از تنظیم فشار، شیر کپسول را بسته و شلنگ‌ها را جدا می‌کنیم.

شارژ گاز کولر اسپلیت

برای شارژ گاز کولر اسپلیت، رعایت نکات ایمنی ضروری است.

  • استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند دستکش و عینک ایمنی برای محافظت در برابر گازهای سمی.
  • اطمینان از وجود تهویه کافی در محیط کار به منظور جلوگیری از تجمع گاز و خطر خفگی.
  • چک کردن وجود هرگونه نشتی گاز قبل از آغاز فرآیند شارژ.
  • پرهیز از قرار دادن شعله و جرقه در نزدیکی کپسول گاز و در زمان شارژ، به دلیل احتمال اشتعال‌پذیری مبردها.

کاهش گاز کولر یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های سرمایشی است که می‌تواند باعث کاهش عملکرد و افزایش هزینه‌های انرژی و تعمیرات شود. با شناخت علائم کمبود گاز مبرد و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد و سیستم سرمایشی را در شرایط بهینه نگه داشت.