اهمیت سردخانه در صنعت داروسازی: آیا واکسن کرونا به دست همه می‌رسد؟

در این مطلب به مقایسه شرایط نگه­داری واکسن کرونا با سایر واکسن‌­ها می‌­پردازیم. همچنین سعی می­‌کنیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا بالاخره این واکسن می­‌تواند شرایط زندگی را به حالت عادی برگرداند؟

شرایط نگهداری واکسن کرونا

بستنی در یخچال آشپزخانه شما حداکثر به دمای 20- درجه سانتی­گراد می­‌رسد. در این دما بافت روان خود را حفظ می‌­کند. اما واکسن کرونا شرکت فایزر باید در دمای 70- درجه سانتی­گراد نگه­داری شود. این امر نیازمند سردخانه فوق سرد (Ultra cold) است. برای اینکه سرمای 70- درجه را تصور کنید: بستنی در این دما کاملا یخ می‌­زند طوری که اگر تلاش کنید یک قاشق از آن را بردارید احتمالا قاشق را خواهید شکست.

اما آیا دمای 70- درجه سانتی­گراد در سردخانه­ های صنعت داروسازی عدد عجیبی است؟ واقعیت این است که برای نگه­داری اسپرم در مخازن از نیتروژن مایع استفاده می­‌شود که دمای جوش آن 196- درجه است. به همین ترتیب برای سرمازیستی (انجماد جسد و نگهداری آن برای آینده) هم از همین تکنولوژی استفاده می­‌گردد. چرا که به دماهای پایین‌­تر از 136- درجه نیاز است تا سلول­‌ها بتوانند شکل خود را حفظ کنند. از سال 2014، تقریبا دویست و پنجاه جسد در ایالات متحده در چنین سردخانه‌­ای حفظ و نگه­داری می‌­شوند. پس رسیدن به دماهای کمتر از 70- در صنعت داروسازی و پزشکی امکان‌پذیر است. اما وضعیت در مورد واکسن کرونا به چه صورت است؟ در شکل زیر دمای لازم برای نگه­داری واکسن­‌های مختلف نشان داده شده است.

همانطور که مشخص است اغلب واکسن­‌ها برخلاف واکسن کرونا فایزر در دماهای نسبتا بالاتری از 70- درجه قابل نگه­داری هستند. پس می‌­توان نتیجه گرفت عدد 70- درجه برای نگه­داری واکسن کرونا عددی غیرمعمول محسوب می­‌شود. رساندن دما به این عدد در مرحله‌­ نگه­داری و توزیع این واکسن چالش­‌های بزرگی ایجاد می­‌کند. واکسن کرونا فایزر باید در سردخانه‌های فوق سرد نگه­داری شود. احداث چنین سردخانه‌هایی بیش از ده هزار دلار هزینه دارد و به علاوه به علت مصرف انرژی بالایی که خواهند داشت، هزینه‌­ی بهره‌­برداری از آنها هم قابل توجه خواهد بود. این محدودیت ممکن است استفاده از این واکسن برای همگان را دچار مشکل کند.

محدودیت‌­های ذکر شده در مورد نگه­داری واکسن کرونا شرکت فایزر در سردخانه فوق سرد این سوال را ایجاد کرده است که آیا پس از تایید نهایی سازمان بهداشت جهانی، همگان امکان استفاده از آن را دارند؟ و اگر پاسخ مثبت است، این فرآیند چقدر زمان می­برد؟ طبق نظر کارشناسان، واقعیت این است که این واکسن به دست همگان‌نمی‌رسد، حداقل نه به این زودی.

آیا واکسن کرونا به دست همه می‌­رسد؟

اگر واکسن کرونا فایزر از محل نگه­داری خود خارج شود تا پنج روز می­‌تواند در دماهای استاندارد انجماد سالم بماند. هر محفظه شامل 975 دوز از واکسن است که باید حتما در پنج روز تزریق شوند و در توان یک مرکز درمانی یا بیمارستان کوچک نیست که این دوز را در پنج روز به مصرف برساند.از طرفی اگر بتوان آن را در دمای 70- درجه نگه­داری نمود، تا شش ماه دوام می‌­آورد. اما باز هم بسیاری از بیمارستان‌­ها و مراکز درمانی مجهز به سردخانه فوق سرد مورد نیاز نیستند. پس چه باید کرد؟

محتمل­‌ترین راهکار برای توزیع انبوه واکسن کرونا فایزر، ساختن مراکز بزرگ و متمرکز واکسیناسیون است که توانایی تزریق تعداد بالایی واکسن را داشته باشند. همچنین مجهز به سردخانه های لازم جهت نگه­داری واکسن‌­ها هم باشند. ساختن چنین مراکزی هم مشکلات خاص خود را دارد. گذشته از هزینه­‌های مربوط به استخدام کارکنان و ساخت تجهیزات، در مناطق روستایی امکان دسترسی به چنین مراکزی برای همگان میسر نیست. به علاوه برپایی چنین مراکزی در کشورهای در حال توسعه اگر غیرممکن نباشد، به دلیل نبود زیرساخت­‌های لازم بسیار دشوار خواهد بود. پس شاید لازم باشد در چنین مناطقی منتظر انواع دیگر واکسن کرونا بود.

باید به این موضوع امیدوار بود که واکسن کرونا فایزر تنها واکسن موجود نیست. در حال حاضر چندین مورد واکسن دیگر هم در دست آزمایش هستند. البته هیچ یک محدودیت‌­های سردخانه فوق سرد این واکسن را ندارند. شرکت Moderna، Johnson & Johnson و AstraZeneca ادعا کرده‌­اند واکسن­‌هایی که در دست مطالعه دارند در دمای 20- یا بالاتر قابل نگه­داری است. این امر پخش و توزیع را هم آسان­‌تر می‌­کند. به‌علاوه شرکت فایزر و دیگر شرکت­‌ها در طول زمان فرمول­‌های خود را بهینه می‌­کنند. طبق ادعای خود شرکت فایزر واکسنی تا سال 2022 عرضه خواهد شد که در دمای 2-8 درجه سانتی­گراد قابل نگه­داری باشد.

پس فعلا لازم است همگی تا برگشتن به وضعیت عادی زندگی صبوری کنیم. حتی وقتی واکسن در دسترس همه باشد، ریشه‌­کن شدن کامل کرونا در جهان نیازمند زمان قابل توجهی است.  تا آن زمان، همانطور که همه می‌­دانیم، بهترین روش­های مقابله با بیماری: فاصله­‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و شستن دست­هاست. با رعایت این موارد سلامت خود و اطرافیان خود را حفظ کنیم.